آهک چیست و چه کاربردی دارد
از جمله باستانی ترین مواد اسخراج شده از معادن بوسیله انسان می توان به آهک اشاره نمود که نقش مهمی در ساخت و ساز سرپناه داشته است. به لحاظ شیمیایی ، اهک یکی از ترکیبات کلسیم دار ، به صورت اکسید کلسیم می باشد که از خالص سازی کربنات کلسیم به دست می آید و به صورت ملات و ساروج مورد استفاده قرار می گیرد.
برای مطالعه بیشتر در مورد آهک و یا خرید انواع مختلف این محصول بر روی لینک زیر کلیک نمایید
آهک
انواع آهک کدام است؟
روش های متفاوتی برای دسته بندی آهک ها وجود دارد که بر اساس شکل ، دانه بندی ، واکنش پذیری و ... می باشد. برای آشنایی با انواع مختلف آهک ، دسته بندی هایی در زیر ارائه می شود.
انواع آهک بازاری به 3 دسته تقسیم بندی می شوند:
- آهک چرب یا پر قوه : خالص ترین نوع آهک موجود در طبیعت است که فرمول آن نزدیک ترین حالت به اکسید کلسیم می باشد. این نوع آهک تنها دارای چهار درصد ناخالصی بوده و در نتیجه در صورت ترکیب با آب ، به شدت واکنش داده و متورم می شود به گونه ای که حجم آن تا 150 درصد افزایش می یابد.
- آهک کم قوه : همانگونه که از نام آن مشخص است ، دارای ملات ضعیفی می باشد و دلیل آن اینست که سنگ آهک آن تنها در حدود 4 تا 6 درصد اکسید کلسیم دارد. ناخالصی های متفاوتی نظیر خاک اخری و دلیل ترکیبات آهن ، سیلیس و آلوم دارد.
- آهک آبی : این نوع آهک به آهک رسی شهرت دارد زیرا در حدود 6 الی 22 درصد خاک رس در ترکیب آن وجود دارد. تنها نوع آهک است که حتی در زیر آب نیز سفت می شود و شکفتگی زیاد ایجاد می کند. این ماده در اصل چیزی مابین آهک و سیمان است.
نوع دیگر دسته بندی آهک بر اساس فرمول شیمیایی آن است که عبارتند از:
- آهک زنده : نوع خالص اهک موجود در طبیعت بوده و فرمول ساختاری اکسید کلسیم دارد و از خالص سازی سنگ کربنات کلسیم با استفاده از حرارت بسیار بالا تولید می گردد. ویژگی آهک زنده در شکفته شدن آن بر اثر تماس با آب است.
- آهک هیدراته : نوع پودری و غیر واکنش دهنده آهک بوده و فرمول مولکولی هیدروکسید کلسیم دارد. اهک هیدراته یا آهک مرده ، میل ترکیبی با آب نداشته و کاربرد ها و مصارف گوناگونی دارد.
آهک مرده و آب آهک چیست؟
چنانچه بر روی آهک زنده ، آب بریزیم ، طی انجام یک واکنش شیمیایی ، گرمای زیادی آزاد می شود. در اینصورت آهک با جذب یون هیدروکسید ، متورم گردیده و به شکل پودر سفید رنگ و بی اثری در می آید که آن را به اصطلاح آهک هیدراته یا آهک مرده می نامند که اصطلاحا شکفته شدن آهک نامیده می گردد.
اگر این روند را ادامه داده و به هیدروکسید کلسیم آب اضافه نمایید ، ماده ای شیری رنگ به نام آب آهک یا شیره آهک ایجاد می شود. در صورت صاف کردن آن ، کاربرد های متنوعی نظیر استفاده در تولید مربا و مواد غذایی ، آمونیاک ، کاستیک سودا ، پرکلرین و ... دارد.
روش های تولید آهک چگونه است؟
با توجه به این که آهک ترکیبی کلسیمی و طبیعی می باشد ، اصلی ترین روش تولید آن به صورت حرارت دهی سنگ کربنات کلسیم در دمای 1000 تا 2500 درجه سانتی گراد می باشد. با این روش ، ناخالصی های مختلف موجود در آن نظیر گاز دی اکسید کلسیم خارج می گردد.
روش تهیه کلی آهک ، همان حرارت دادن سنگ آهک (کربنات کلسیم) تا دمای ۱۰۰۰ تا ۱۲۰۰ درجه سانتی گراد است. البته ، هر چه دما بالاتر باشد و گاز دی اکسید کربن حاصل بهتر از محیط خارج شود، عمل تجزیه سنگ آهک بهتر صورت می پذیرد. برای تهیه آهک ، از کوره های ثابت و غیره پیوسته یا از کوره های مکانیکی استفاده می شود.
کوره های ثابت و غیر پیوسته : نوع سنتی کوره های آهک‌پزی بوده که کلوخه های سنگ آهک به اندازه های گوناگون در آن قرار می گیرد و سپس خروجی آن را با کاه گل می بندند. سوخت این کوره ها عموما نفت سیاه یا ذغال سنگ است و دمای تقریبی هزار درجه سانتی گراد را در زمان طولانی به سنگ اهک اعمال می کند.
کوره های مکانیکی و پیوسته : روش صنعتی تولید آهک که با نام آهک صنعتی نیز مشهور است با استفاده از این نوع کوره می باشد. این نوع کوره که با نام کوره دوار یا روتاری نیز شناخته می شود با استفاده از برق یا ذغال ، گرمای لازم را تامین می نماید. مدت زمان حرارت دهی در کوره های صنعتی کمتر از کوره های سنتی می باشد.
شکفته (هیدراته) کردن : آهک زنده پس از انجام عمل پخت ، آماده بوده و برای تولید آهک هیدراته ، در این مرحله می توان اقدام نمود. برای این منظور به دو روش می توان عمل کرد. روش اول که توسط اکثر تولید کنندگان انجام می شود و البته سبب تولید آهک هیدراته بی کیفیت نیز می گردد ، ترکیب آهک پخته با آب است. روش دیگر که علمی نیز می باشد استفاده از سیستم هیدراسیون است.
کاربرد های آهک
آهک از قدیم الایام برای ساخت و ساز بنا ها استفاده می شده است ، ولی کاربرد های این ماده فراتر از آن می باشد. آهک در ضدعفونی اماکن مختلف ، تصفیه آب و فاضلاب ، تولید سرامیک و کاشی ، صنایع شیمیایی ، تولید سیمان و آسفالت و مصالح ساخت و ساز ، تهیه ملات و ساروج ، صنایع غذایی ، پاک سازی چرم در دباغی و ... کاربرد دارد.