زاج

زاج یا آلوم، ماده ای شیمیایی می باشد که در گرید خاصی از مواد طبقه بندی می گردد. فرمول شیمیایی این ماده KAl (SO4)2.12H2O بوده و طیف گسترده ای از ترکیبات شناخته شده به عنوان آلوم‌ ها با فرمول AB (SO4)2.12H2O یافت می شود. AB(SO4) 2.12H2O به میزان گسترده ای در کشور یمن وجود دارد و از تیره کانی های معدنی موجود در بعضی کوهستان های این کشور است. سولفات آلومینیوم یکی از انواع مهم آلوم ها می باشد.

 زاج چیست

زاجها یکی از انواع نمک های مضاعف هستند. نمک های مضاعف زمانی به دست می آیند که دو نمک به نسبت مولی ساده با هم متبلور گردند و شکل بلوری نمک به دست آمده با شکل بلوری هر دو نمک همسان باشد. آلوم ها در طیف وسیعی از کاربرد ها مورد استفاده قرار می گیرند. این مواد در آب محلول بوده و طعم شیرینی دارند, با اسید ها واکنش داده و زمانی که حرارت داده شوند, ذوب می گردند و اگر حرارت ادامه دار باشد, آب کریستال های آن خارج شده و پودری بدون شکلی از آن باقی می ماند.

زاج در عطاری ها فروخته می شود و به زاج عطاری شهرت دارد و دارای خواص درمانی بوده و به عنوان ماده ای برای جلوگیری از تعریق و برای سفید کردن دندان ها مورد استفاده قرار می گیرد و این خواص به دلیل مواد سولفات آلومینیوم موجود در خود دارد.

انواع زاج

در مجموع 4 نوع مختلف آلوم یافت می شود که به شرح زیر می باشند.

1- زاج آمونیوم : این ماده دارای فرمول مولکولی NH4AL(SO4)2.12H2O و یک آلومینیوم دو سولفاته می باشد. این نوع از آلوم در طبیعت به صورت کریستال سفید رنگ یافت می شود.

2- آلوم پتاس : پتاس مربوط به سولفات آلومینیوم پتاسیم بوده و از آن به عنوان یک قابض و ماده میکروب کش سود برده می شود. آلوم پتاس یک ضد تعریق طبیعی محسوب می گردد. همچنین ایم به شکل وسیعی در صنایع تصفیه آب مورد استفاده قرار می گیرد. کانی های معدنی نظیر کائولینیت و آلونیت, منابع طبیعی تامین الوم پتاس می باشند.

3- آلوم کروم : از این آلوم به منظور برنزه کردن استفاده می شود. این سولفات دوگانه پتاسیم و کرومیوم دارای فرمول شیمیایی KCr(SO4)2.12H2O است و در طبیعت به شکل کریستال بنفش رنگ وجود دارد.

4- آلوم قلیایی : آلوم قلیایی در حقیقت همان مندوزیت است و در دسته کانی های طبیعی موجود در طبیعت به شمار می رود و در تولید نمک مورد استفاده قرار می گیرد.نام دیگر آلوم قلیایی آلوم سدیم بوده و دارای فرمول شیمیاییNa2SO4.Al2(SO4)3.24H2O است.

کاربرد های زاج

آلوم ها براي درست کردن ترشي و شور, در صنعت تصفیه آب و فاضلاب، ضد آب نمودن بتن و سیمان، تولید کاغذ, تولید فوم های اطفاء حریق, در صنایع غذایی برای تولید مربا و شربت و تولید قند و تصفیه روغن و ... مورد استفاده قرار می گیرند.